چرخه دستیابی بشر به آب سالم چطور عمل می‌کند؟ و چگونه ما در این چرخه به آب سالم دست پیدا می‌کنیم؟ ادامه مطلب را برای خواندن مطالب بیشتر دنیال کنید.
اشکال و منابع آب
آب در سه حالت مایع، جامد و بخار نامرئی وجود دارد. اقیانوس ها، پوسته ها، دریاچه ها، رودخانه ها و آب های زیرزمینی موجود در لایه های بالایی پوسته زمین و پوشش خاک حاوی آب است. در حالت جامد به صورت پوشش یخی و برفی در مناطق قطبی و کوهستانی وجود دارد. مقدار معینی از آب در هوا به صورت بخار آب، قطرات آب و بلورهای یخ وجود دارد. مقادیر زیادی آب در ترکیب مواد معدنی مختلف پوسته و هسته زمین پیوند خورده است.
بیشترین اهمیت متعلق به آب شیرین است. زندگی انسان بدون آن غیرممکن است زیرا هیچ چیز دیگری نمی تواند جایگزین آن شود. انسان ها همیشه آب شیرین مصرف کرده اند و از بدنه های مختلف آب های سطحی طبیعی برای طیف وسیعی از اهداف استفاده کرده اند. برای صدها سال تأثیر انسان بر منابع آب ناچیز و کاملاً محلی بود. خواص باشکوه آبهای طبیعی – نوسازی آنها در طول چرخه آب و توانایی آنها برای خودپالایی باعث شد تا وضعیت خلوص نسبی، کمیت و کیفیت آبهای شیرین برای مدت طولانی حفظ شود.
چرخه هیدرولوژیکی جهانی
گردش آب روی زمین یا چرخه هیدرولوژیکی جهانی نامیده می شود.گرمای خورشیدی آب را از سطح زمین به هوا تبخیر می کند. زمین، دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و اقیانوس‌ها جریان ثابتی از بخار آب را بالا می‌برند. قبل از اینکه دوباره به صورت بارندگی سقوط کند، روی سطح سیاره پخش می شود. بارش بر روی خشکی منبع اصلی تشکیل آب های موجود در خشکی است: رودخانه ها، دریاچه ها، آب های زیرزمینی، یخچال های طبیعی. بخشی از بارش اتمسفر تبخیر می شود، بخشی از آن به آب های زیرزمینی نفوذ می کند و شارژ می شود، در حالی که مابقی به عنوان جریان رودخانه به اقیانوس ها باز می گردد، این فرآیند بارها و بارها تکرار می شود. بخش قابل توجهی از جریان رودخانه به اقیانوس نمی رسد، زیرا در نواحی اندورئیک تبخیر شده است، مناطقی که هیچ کانال رواناب سطحی طبیعی ندارند. از سوی دیگر، برخی از آبهای زیرزمینی به طور کلی سیستم‌های رودخانه‌ای را دور می‌زنند و مستقیماً به اقیانوس رفته یا تبخیر می شود.
هر سال گردش آب روی زمین شامل 577000 کیلومتر آب است. این آبی است که از سطح اقیانوس (502800 کیلومتر) و از خشکی (74200 کیلومتر) تبخیر می شود. به اندازه بارندگی جوی، 458000 کیلومتر در اقیانوس و 119000 کیلومتر در خشکی آب می ریزد. تفاوت بین بارش و تبخیر از سطح زمین (44800 کیلومتر در سال) نشان دهنده کل رواناب رودخانه های زمین (42700 کیلومتر در سال) و رواناب مستقیم آب زیرزمینی به اقیانوس (2100 کیلومتر در سال) است. این ها منابع اصلی آب شیرین برای تأمین نیازهای زندگی و فعالیت های اقتصادی انسان هستند.
آب آبی و آب سبز
در چرخه هیدرولوژی، منابع آب به دو دسته آب آبی و آب سبز تقسیم بندی می شوند. منابع آب های زیرزمینی و آب های سطحی، که انسان برای آبیاری و و مصارف دیگر برداشت می کنداز منابع آب آبی است. آب باران بعد از نفوذ در خاک و قبل از اینکه به منطقه اشباع برسد، آب سبز را تشکیل می دهد. براساس تعریف آب سبز، آبی است که به واسطه ی بارندگی در بخش های غیر اشباع خاک ذخیره می شود و برای گیاهان قابل دسترس است در نهایت به دلیل تبخیر و تعرق از دسترس خارج می شود. آب سبز برای اولین بار توسط Falkenmarkدر سال 1995 معرفی شد. در ایران در مقایسه با آب آبی، آب سبز منبع بزرگتری از نظر حجم ذخایر آب شیرین را داراست، چراکه بیش از 65 %از نزولات جوی به آب سبز و باقی به آب آبی تبدیل می شود. عمده راه بهره برداری از آب سبز، استفاده از آن در تولید محصولات دیم می باشد. این در حالی است که بهره برداری از آب آبی به دلیل قابلیت انتقال و توزیع، مدیریت آن را ساده تر کرده و گزینه های بهره برداری از آن را درکشاورزی، صنعت و مصارف خانگی افزایش داده است. به عبارتی در کشاورزی دیم، تنها آب سبز مورد استفاده قرار می گیرد، به همین دلیل در کشور نیمه خشک ایران به دلیل توزیع نامطلوب زمانی و مکانی بارش، عملکرد محصولات دیم بسیار پایین تر از متوسط جهانی است. اما در کشاورزی آبی، تنها بخشی از نیازهای آبی محصولات از از بارش و آب سبز تأمین شده و عمده آن با آبیاری از آب آبی برداشت می شود . میزان تجدید پذیری ذخایرآبی ذخایر آب تجدیدناپذیر: ذخایرآب تجدیدناپذیر، ذخایر آب زیرزمینی با دورۀ بازگشت بسیار طولانی مدت برای جایگزینی هستند. بنابراین برداشت آب از آن ها باید مدیریت شود. به طور تقریبی هر 25 تا 50 سانتیمتر افت آب زیرزمینی نیازمند تقریباً یک سال تغذیه از طریق نفوذ آب به زیر زمین است. ذخایر آب تجدیدپذیر طبیعی: در واقع همان آب آبی است که به کمک سیکل هیدرولوژی به دست می آید.آب زیرزمینی و سطحی، چه داخل حوضه باشند و یا از خارج به حوضه بیایند.آب تجدید پذیر واقعی: به بخشی از منابع آب تجدیدپذیر طبیعی گویند که تحت فشارهای اقتصادی و سیاسی و محدودیت های دانش و تکنولوژی تعیین می گردد. زیرا بخشی از این منابع به لحاظ سیاسی (فشارهای قومی و منطقه ای) و/یا اقتصادی (هزینه احداث و بهره برداری سازه های تنظیم و کنترل: سد، بند خاکی، خط انتقال آب و …) محدود شده و مورد بهره برداری قرار نمی گیرد.آب تجدید پذیر قابل مدیریت وبهره برداری: قسمتی از منابع آب تجدیدپذیر واقعی که علاوه بر فشارهای اقتصادی و سیاسی، فشارهای اجتماعی و محدودیت های محیط زیستی را نیز در نظر می گیرد. در واقع در تعریف این نوع آب تجدیدپذیر، پایداری سیستم های اجتماعی و زیستی نیز در نظر گرفته می شود.در واقع می توان گفت آب در کره زمین کم نیست اما موضوع اصلی آبی است که انسان و موجودات زنده بتوانند از آن استفاده کنند، مانند آب شرب، آب برای مصارف کشاورزی و صنعت، از این جهت می توان گفت که مقدار آبی که برای مصرف در اختیار ماست کم است.
