انسان تا چه اندازه به منابع آبی وابسته است؟ آیا ما انسان ها تا ابد به آب پاک دسترسی خواهیم داشت؟ برای پاسخ به این دو سوال به ادامه بروید
اهمیت منابع آبی
منابع آب در میان سایر منابع طبیعی جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. آب پراکنده ترین ماده در سیاره ماست: هرچند در مقادیر مختلف، در همه جا موجود است و نقشی حیاتی در محیط زیست و زندگی انسان ایفا می کند. دسترسی به آب سالم، از جمله اساسی ترین نیازهای انسان برای سلامتی و رفاه در نظر گرفته می شود، با این حال شواهد نشان میدهد استفاده نادرست، مدیریت ضعیف، برداشت بیش از حد از آب های زیرزمینی و آلودگی منابع آب شیرین، تنش آبی را تشدید کرده است. از طرفی به دلایلی همچون رشد جمعیت، افزایش روند شهرنشینی، افزایش نیاز به آب در بخش های کشاورزی، صنعت و انرژی تقاضا برای آب نیز در حال افزایش است. اهمیت و وسعت این موضوع باعث شده است “تضمین دسترسی و مدیریت پایدار آب و بهداشت برای همه” به عنوان یکی از اهداف توسعه پایدار در نظر گرفته شود . برای دستیابی به این هدف تا سال 2030، لازم است سرعت پیشرفت فعلی چهار برابر شود . دستیابی به این اهداف می تواند سالیانه از مرگ هزاران نفر به دلیل بیماری‌هایی که مستقیماً به آب ناسالم، بهداشت نامناسب و اقدامات بهداشتی ضعیف مربوط می‌شوند، جلوگیری کند . بنابراین حفظ سلامت منابع آبی، دسترسی همگان به آب سالم و مصرف بهینه آن یکی از عوامل موثر بر حفظ و ارتقای سلامت جامعه است.
توهم ابدی بودن منابع آبی
توهم تغییر ناپذیری و پایان ناپذیری منابع آبی شد که به عنوان هدیه رایگان محیط طبیعی تلقی می شود. بر اساس این پیش فرضها، سنت بی دقتی در استفاده از منابع آبی به وجود آمده است، همراه با این مفهوم که تنها حداقل هزینه برای تصفیه فاضلاب یا حفاظت از آبهای طبیعی مورد نیاز است. وضعیت در دهه های اخیر به شدت تغییر کرده است. در بسیاری از نقاط جهان نتایج نامطلوب فعالیت های طولانی مدت انسان – اغلب غیر معقول – اکنون کشف شده است. این امر هم مربوط به استفاده مستقیم از منابع آب و هم به دگرگونی های سطحی است که در بسیاری از حوضه های آبریز رودخانه ها رخ داده است. تا حد زیادی این به دلیل افزایش شدید برداشت جهانی آب از دهه 1950 بوده است. این افزایش به نوبه خود ناشی از انقلاب علمی و فناوری بود که امکان توسعه شدید قابلیت های تولید را در تمام عرصه های اقتصاد جهانی فراهم کرد. در مقایسه با دهه های قبل، برداشت سالانه آب طی سال های 1951-1960 چهار برابر شده است. این امر به دلیل گسترش چشمگیر مناطق آبی، رشد مصرف آب صنعتی و مهندسی حرارت و نیرو و ساخت و ساز شدید مخازن در تمام قاره ها رخ داد.در سرتاسر جهان طی 25 تا 30 سال گذشته تغییرات انسانی عظیمی در چرخه هیدرولوژیکی رودخانه ها و دریاچه ها رخ داده است که بر کیفیت آب، پتانسیل آنها به عنوان منابع آبی و بودجه جهانی آب تأثیر گذاشته است. گستردگی منابع آب، توزیع مکانی و زمانی آنها نه تنها با تغییرات آب و هوایی طبیعی مانند گذشته، بلکه اکنون نیز توسط فعالیت های اقتصادی انسان تعیین می شود. در بسیاری از نقاط جهان منابع آب به قدری تحلیل رفته و بسیار آلوده شده است که در حال حاضر قادر به پاسخگویی به تقاضاهای روزافزون از آنها نیستند. این عامل اصلی مانع توسعه اقتصادی و رشد جمعیت شده است. مشکلات شدید آب شیرین در مناطق خشک به وجود می آید که مشخصه آن داشتن منابع آبی محدود، درجه استفاده بالا و رشد جمعیتی بسیار سریع است.مشکلات منابع آب در مقیاس منطقه ای و جهانی در حیطه فعالیت بسیاری از سازمان های بین المللی دولتی و غیر دولتی مانند یونسکو، WMO، UNEP، FAO، IAHS، IWAR و غیره است که همگی از کنفرانس ها و سمپوزیوم های علمی متعددی حمایت کرده اند. لذا در مورد این مشکلات حجم عظیمی از مطالعات در بسیاری از کشورهای مختلف منتشر شده است.در سال 1977 سازمان ملل اولین کنفرانس جهانی منابع آب را در آرژانتین برگزار کرد. در این کنفرانس وضعیت نامطلوب موجود مورد بحث قرار گرفت . در این کنفرانس اعلام شد که آب شیرین در یک سوم جهان واقع در مناطق با رطوبت، ناکافی است. همچنین اشاره شد که بسیاری از مشکلاتی که در حال حاضر در این مناطق یافت می شود تا پایان قرن در اکثر کشورهای دیگر به وجود می آید. کنفرانس 1977 کمک زیادی به تقویت و هماهنگی همکاری بین المللی در مطالعه و ارزیابی منابع آب کرد. همچنین توسعه تحقیقات ملی را برانگیخت و توجه عموم مردم، دولت ها، سازمان های برنامه ریزی و تصمیم گیرندگان را به بسیاری از مشکلات مدیریتی و نیز توسعه آینده در علوم هیدرولوژی جلب کرد.
